De Ig Nobelprijzen van 2020

Op 18 september 2020 werden voor de dertigste keer de Ig Nobelprijzen voor ‘prestaties die mensen eerst laten lachen en daarna aan het denken zetten’ uitgereikt. Vanwege de Covid-19 pandemie vond de ceremonie niet in Sanders Theatre van de Harvard Universiteit plaats maar werden de prijzen online uitgereikt. Hiervan werd een vijf kwartier durend verslag uitgezonden, met behalve de zeer ingenieuze virtuele prijsuitreiking door echte Nobelprijswinnaars, ook de gebruikelijk ingrediënten, zoals een mini-opera (dit jaar getiteld ‘Dream, Little Cockroach’), 24/7 lezingen en het gedoseerd gooien van papieren vliegtuigjes.

Nobelprijswinnaar Andre Geim (linksonder) reikt een Ig Nobel uit aan de winnaars van de Materiaalkundeprijs. Linksboven kijkt ceremoniemeester Marc Abrahams toe.

Dit zijn de 10 winnaars van de Ig Nobelprijs in 2020:

Ig Nobel Akoestiekprijs 2020 
[AUSTRIA, SWEDEN, JAPAN, USA, SWITZERLAND]

Stephan Reber, Takeshi Nishimura, Judith Janisch, Mark Robertson en Tecumseh Fitch, voor

‘het laten brullen van een vrouwelijke Chinese alligator in een luchtdichte kamer gevuld met lucht die verrijkt is met helium.’

Referentie: “A Chinese Alligator in Heliox: Formant Frequencies in a Crocodilian,” Stephan A. Reber, Takeshi Nishimura, Judith Janisch, Mark Robertson, and W. Tecumseh Fitch, Journal of Experimental Biology, vol. 218, 2015, pp. 2442-2447.

Ig Nobel Psychologieprijs 2020
[CANADA, USA] 

Miranda Giacomin en Nicholas Rule, voor

‘het bedenken van een methode om narcisten te identificeren op basis van hun wenkbrauwen.’

Referentie: “Eyebrows Cue Grandiose Narcissism,” Miranda Giacomin and Nicholas O. Rule, Journal of Personality, vol. 87, no. 2, 2019, pp. 373-385.

Ig Nobel Vredesprijs 
[INDIA, PAKISTAN]

De regeringen van India en Pakistan, 

‘omdat hun diplomaten midden in de nacht stiekem bij elkaar aanbelden en vervolgens wegrenden voordat iemand de kans had om de deur open te doen.’

Referentie: talloze nieuwsberichten

Ig Nobel Natuurkundeprijs 2020 
[AUSTRALIA, UKRAINE, FRANCE, ITALY, GERMANY, UK, SOUTH AFRICA]

Ivan Maksymov en Andriy Pototsky, voor 

‘het experimenteel vaststellen wat er gebeurt met de vorm van een levende regenworm als men de regenworm met hoge frequentie laat trillen.’

Referentie: “Excitation of Faraday-like body waves in vibrated living earthworms,” Ivan S. Maksymov and Andriy Pototsky, Scientific Reports volume 10, Article number: 8564 (2020)

Ig Nobel Economieprijs 2020 
[UK, POLAND, FRANCE, BRAZIL, CHILE, COLOMBIA, AUSTRALIA, ITALY, NORWAY, ITALY]

Christopher Watkins, Juan David Leongómez, Jeanne Bovet, Agnieszka Żelaźniewicz, Max Korbmacher, Marco Antônio Corrêa Varella, Ana Maria Fernandez, Danielle Wagstaff en Samuela Bolgan, voor 

‘het kwantificeren van de relatie tussen de nationale inkomensongelijkheid van verschillende landen en de gemiddelde hoeveelheid tongzoenen.’

Referentie: “National Income Inequality Predicts Cultural Variation in Mouth to Mouth Kissing,” Christopher D. Watkins, Juan David Leongómez, Jeanne Bovet, Agnieszka Żelaźniewicz, Max Korbmacher, Marco Antônio Corrêa Varella, Ana Maria Fernandez, Danielle Wagstaff, and Samuela Bolgan, Scientific Reports, vol. 9, article no. 6698, 2019.

Ig Nobel Managementprijs 2020
[China]

(奚广安) Xi Guang-An, (莫天祥) Mo Tian-Xiang, (杨康生) Yang Kang-Sheng, (杨广生) Yang Guang-Sheng en (凌显四) Ling Xian Si, vijf professionele huurmoordenaars in Guangxi, China, die 

‘op de volgende manier een contract voor een hit (een moord uitgevoerd voor geld) organiseerden: nadat hij betaling had geaccepteerd om de moord uit te voeren, besteedde Xi Guang-An de taak vervolgens uit aan Mo Tian-Xiang , die de taak vervolgens uitbesteedde aan Yang Kang-Sheng, die de taak vervolgens uitbesteedde aan Yang Guang-Sheng, die de taak vervolgens uitbesteedde aan Ling Xian-Si, waarbij elke nieuw aangestelde huurmoordenaar een kleiner percentage van de vergoeding ontving, en uiteindelijk niemand daadwerkelijk een moord pleegde.’

Referentie: talloze nieuwsberichten

Ig Nobel Entomologieprijs 2020
[USA]

Richard Vetter, voor

‘het verzamelen van bewijs dat veel entomologen (wetenschappers die insecten bestuderen) bang zijn voor spinnen, wat geen insecten zijn.’

Referentie: “Arachnophobic Entomologists: When Two More Legs Makes a Big Difference,” Richard S. Vetter, American Entomologist, vol. 59, no. 3, 2013, pp. 168-175.

Ig Nobel Geneeskundeprijs 2020
[THE NETHERLANDS, BELGIUM]

Nienke Vulink, Damiaan Denys en Arnoud van Loon, voor

‘het diagnosticeren van een lang niet-(h)erkende medische aandoening: misofonie – het ervaren van heftige negatieve emoties bij het horen van andere mensen die kauwgeluiden maken.’

Referentie: “Misophonia: Diagnostic Criteria for a New Psychiatric Disorder,” Arjan Schroder, Nienke Vulink, and Damiaan Denys, PLoS ONE, vol. 8, no. 1, 2013, e54706.

Referentie: “Cognitive Behavioral Therapy is Effective in Misophonia: An Open Trial,” Arjan E., Schröder, Nienke C. Vulink, Arnoud J. van Loon, and Damiaan A. Denys, Journal of Affective Disorders, vol. 217, 2017, pp. 289-294.

Ig Nobel Medisch-Onderwijsprijs 2020
[BRAZIL, UK, INDIA, MEXICO, BELARUS, USA, TURKEY, RUSSIA, TURKMENISTAN]

Jair Bolsonaro, Boris Johnson, Narendra Modi, Andrés Manuel López Obrador, Alexander Lukashenko, Donald Trump, Recep Tayyip Erdogan, Vladimir Putin en Gurbanguly Berdimuhamedow, voor

‘het gebruik van de Covid-19 pandemie om de wereld te onderwijzen dat politici een directer effect kunnen hebben op leven en dood dan wetenschappers en artsen.’

Referentie: talloze nieuwsberichten

Dit is de tweede Ig Nobelprijs voor Alexander Loekasjenko. In 2013 werd de Ig Nobelprijs voor de vrede gezamenlijk toegekend aan Alexander Loekasjenko, omdat hij in het openbaar te applaudisseren wettelijk verbood, EN aan de Wit-Russische staatspolitie voor het arresteren van een eenarmige man wegens applaudisseren.

Ig Nobel Materiaalkundeprijs 2020
[USA, UK]

Metin Eren, Michelle Bebber, James Norris, Alyssa Perrone, Ashley Rutkoski, Michael Wilson en Mary Ann Raghanti, voor

‘het aantonen dat messen die zijn gemaakt van bevroren menselijke uitwerpselen niet goed werken.’

Referentie: “Experimental Replication Shows Knives Manufactured from Frozen Human Feces Do Not Work,” Metin I. Eren, Michelle R. Bebber, James D. Norris, Alyssa Perrone, Ashley Rutkoski, Michael Wilson, and Mary Ann Raghanti, Journal of Archaeological Science: Reports, vol. 27, no. 102002, October 2019.

De Nederlandse Ig Nobel Night: 20 september, Leiden, Stadsgehoorzaal

Komende week staat voor mij in het teken van de Ig Nobelprijzen die onderzoek belonen ‘die je eerst aan het lachen maken en daarna aan het denken zetten’. Voor mij altijd een hoogtepunt, met in de nacht van donderdag op vrijdag (20/21 september) de ceremonie waarbij Nobelprijswinnaars de Ig Nobelprijzen overhandigen aan tien nieuwe winaars. Dit alles in het sfeervolle Sanders Theater van de Harvard Universiteit. Als het even kan ben ik er bij. Als oud-winnaar mag ik altijd terugkomen om on stage even te zwaaien naar het publiek. Als Chief van het European Bureau van Improbable Research (de organisatie achter de Ig Nobelprijzen) is het ook het moment om het hoofdkantoor in Cambridge (Mass.) bij te staan in een hectische week. Toch blijf ik dit jaar in Nederland. Dat is de schuld van Jacqueline Pijcke en Patrick Praaning, twee professionals met hart voor (vrolijke) wetenschap. Zij benaderden mij begin dit jaar met de vraag ‘wordt het geen tijd voor een Nederlandse Ig Nobel Night?’. Vooral dankzij het enthousiasme en de volhardenheid van dit duo (verenigd in de Stichting Future Bites) is dit evenement ook werkelijk van de grond gekomen, in Leiden.

Toen we zes jaar geleden het European Bureau startten, hield ik dit niet voor mogelijk. Ig Nobel winnend onderzoek werd toen nog lachend (dat wel!) weggewuifd als ‘zinloze wetenschap’. Het tij is nu gekeerd dankzij acht Nederlandse Ig-winnaars die stuk voor stuk geweldige ambassadeurs van onze club zijn. U kunt er zes ontmoeten, aanstaande donderdag vanaf 22.00 uur in de Stadsgehoorzaal in Leiden. Kom naar de eerste Nederlandse Ig Nobel Night! In het voorprogramma, behalve mijn mede-winnaars, ook 24/7 lectures van Hans Clevers (president KNAW), theoretisch natuurkundige Carlo Beenakker en filosoof Bas Haring, en een echte Ig-klassieker, de mini-0pera ‘Atom and Eve‘ (die werd opgevoerd toen ik in 2003 mijn Ig won). Presentatie: Menno Bentveld. Daarna om 01.30 schakelen we over naar Harvard voor een live stream van de 22e Ig Nobelprijs Ceremonie. Ik kan u verzekeren, het is weer een goed Ig Nobeljaar. Ik hoop u te mogen begroeten.

Er zijn nog plaatsen in de Stadshoorzaal, u kunt ze hier bestellen. Of bellen met de kassa:  0900–900 1705 (25 ct pm)

Eerst lachen, dan nadenken

In 2011 ben ik elke maand één keer ‘columnist van de week’ bij Vroege Vogels op radio 1.  Zondag 9 oktober om 8.30 uur was de tiende in de reeks ‘Uit de Koker van Kees’ te beluisteren. Dit is de uitgeschreven tekst:

Heeft u ook zo gelachen om de onderzoeken die kortgeleden met een Ig Nobelprijs beloond zijn? Gelukkig maar, want deze felbegeerde prijs legt de vrolijke kant van wetenschap bloot. Aan de andere kant zet het winnende onderzoek ook aan tot nadenken. Mijn absolute favoriet van dit jaar is de biologieprijs. Twee Australische insectenkenners ontdekten dat mannetjes van de prachtkever Julodimorpha bakewelli vrouwtjes van hun eigen soort links laten liggen en verwoedde pogingen doen om met een bepaald type bierfles te paren. Het glimmend bruine glas van de flesjes, leeggedronken en in de wegberm gegooid, vertoont sterke overeenkomst met de kleur van de vrouwtjeskever, en bovendien weerspiegelen de karakteristieke antislipbobbeltjes op de fles het licht op dezelfde manier als de putjes in de dekschilden van de kever. Dit in eerste instantie lachwekkende gedrag leidt ook tot nadenken. De pijnlijke vergissing van de kever toont namelijk aan dat milieuvervuiling directe invloed kan hebben op het voortplantingsgedrag van een diersoort. Daar waar de prachtkever zijn leefgebied deelt met de bierdrinkende mens kunnen de gevolgen voor de kever dramatisch zijn.

Een vergelijkbare vergissing heb ik voor u uit het Ig Nobelarchief gevist. In 2002 won de Engelsman Charles Paxton de biologieprijs voor zijn publicatie met de prachtige titel ‘Baltsgedrag van struisvogels ten opzichte van mensen op boerderijen in Groot-Brittannië’. De nieuwsgierige onderzoeker stelde vast dat op struisvogelfarms zowel mannetjes als vrouwtjes hun verzorgers het hof maken. Mannetjesstruisvogels vertonen daarbij het bekende kantelgedrag waarbij ze op hun hurken zakken, met de vleugels flapperen en de nek heen en weer wiegen. De opgewonden wijfjes namen in de nabijheid van mensen zelfs de uitnodigende paarpositie aan: voorover gebogen, met de vleugels naar voren en de klepperende snavel dicht bij de grond. Er zijn gelukkig geen kruisingen tussen mens en struisvogel uit voortgekomen, maar een opvallende conclusie is wel dat struisvogels die door de aanwezigheid van mensen seksueel opgewonden raken, beter fokken.

Seksuele interacties tussen mens en dier zijn van alle tijden maar daarbij gaat het initiatief uit van de mens. Andersom komt steeds vaker voor. Mensen maken er een gewoonte van het domein van dieren te betreden en ervaren de gevolgen aan den lijve. U kent vast de legendarische BBC-beelden van de niets vermoedende natuurfilmer die op zijn hoofd tot bloedens toe door een zeldzame Nieuw- Zeelandse papegaai wordt verkracht. Het zwemmen-met-dolfijnen is ook niet zonder risico’s, en er is zelfs een wetenschappelijk beschreven geval van een soepschildpad die een duiker doelgericht aanrandt.

Hoewel ik bij dit soort gevallen de lach niet kan onderdrukken, zetten ze mij ook aan het denken.

[Bronnen:]

Bowen, B.W. 2007 – Sexual Harassment By a Male Green Turtle (Chelonia mydas) – Marine Turtle Newsletter 117: 10

Bubier, N.E., Paxton, C.G.M., Bowers, P. & Deeming, D.C., 1998 – Courtship behaviour of ostriches (Struthio camelus) towards humans under farming conditions in Britain – British Poultry Science 39: 477-481

Gwynne, D.T. & Rentz, D.C.F., 1983 – Beetles on the Bottle: Male Buprestids Mistake Stubbies for Females (Coleoptera) – Journal of the Australian Entomological Society 22: 79-80

‘Shagged by a rare parrot – Last Chance To See – BBC Two’ [YouTube video, 29 september 2009]

De huisbioloog (Atlas – Radio 1) 5 oktober 2008

In uitzending 6 van ATLAS (Radio 1, zondag 5 oktober 2008, 18.15-20.30 uur) spreek ik in mijn rubriek ‘de huisbioloog’ over:

De uitreiking van de Ig Nobelprijzen 2008. Ik ben in nauw betrokken geweest bij de ceremonie in het Sanders Theater van Harvard University waar afgelopen donderdag de Ig Nobelprijzen werden uitgereikt. De prijzen belonen onderzoek onderzoek ‘dat mensen eerst aan het lachen maakt en daarna aan het denken zet. De ceremonie is een soort Monty Python aflevering, waarbij het publiek constant papieren vliegtuigjes gooit en de nieuwe winnaars 60 seconden krijgen om hun dankwoord uit te spreken. Hier zijn de winnaars en hun wapenfeiten te vinden.

Mijn rol in de ceremonie was beperkt. Ik vertaade simultaan en mocht als ‘terugkerend winnaar’ (ik won een Ig in 2003) even ‘hallo zeggen’. Dit jaar was ik er voor de vijfde keer. Normaal gesproken zwaai ik altijd even met de opgezette eend die ik in 2003 gebruikte en daarna schonk aan het Museum of Comparative Zoology van Harvard University. Elk jaar leende ik probleemloos de eend van het museum. Dit jaar ging dat niet door. Het museum had haar ‘uitleenbeleid’ gewijzigd en het gebruik van een museumstuk op het toneel is niet (meer) toegestaan. Helaas, geen ‘Igduck’. Gelukkig vond ik een waardige stand-in (zie foto).

Deze keer ben ik niet in de studio maar op Logan Airport in Boston, onderweg naar huis.