In 2011 ben ik elke maand één keer ‘columnist van de week’ bij Vroege Vogels op radio 1. Zondag 6 februari om 8.30 uur was de tweede column in de reeks ‘Uit de Koker van Kees’ te beluisteren:
Terwijl overal ter wereld melding gedaan werd van vogels die massaal dood uit de lucht vielen, leek Nederland aan deze mysterieuze vogelsterfte te zijn ontkomen. Ik wilde eigenlijk ook niets meer zeggen of schrijven over de zwaar overtrokken berichtgeving dat een paar duizend dode spreeuwen het einde der tijden zou betekenen. En toen – halleluja – net toen de hype leek overgewaaid, verscheen afgelopen dinsdag het bericht dat er in Groningen dode vogels uit de lucht waren gevallen.
De bron van het nieuws staat op internet: een filmpje waarop te zien is dat de Marktstraat bezaaid ligt met een stuk of wat dode vogels terwijl er links en rechts nog een paar op het plaveisel kwakken. Voorbijgangers staan verbaasd stil en degene die het filmpje zo te zien met zijn mobiele telefoon had gemaakt, roept ‘ieuw, ieuw, wat is dit’. Ik rook onraad toen er op een dode vogel werd ingezoomd: het was een merel. Merels leven niet in groepen en vallen ook niet gezamenlijk (dood) uit de lucht. Het nieuws bleek een hoax te zijn. Het filmpje was knap in elkaar gefotoshopt door Giso Spijkerman en één slimme tweet van Bram Willemse deed de rest. Het WTF-gebeurt-hier-dode-vogel-filmpje verspreidde zich razendsnel over het internet. Een geslaagde grap waarvoor – ik zeg het er maar even bij – geen vogels moedwillig zijn gedood. Ook de volksgezondheid is niet in gevaar geweest. De Dierenambulance leverde één diepgevroren merel en Computer Graphics zorgden voor de speciale effecten.
Als de Groningse creatieven het spreeuwen hadden laten regenen, dan was ik er zeker in getuind. De massale vogelregen tijdens oudejaarsavond in Arkansas die zoveel aandacht trok, betrof namelijk spreeuwen en in alle andere gevallen die volgden was er ook sprake van vogels die in grote groepen slapen. De dood van deze vogels was overigens niets bijzonders: ze vielen niet dood uit de lucht, maar vlogen zich in paniek dood tegen daken en de grond. De ophef over deze incidentele sterfte van algemene vogels is zwaar overdreven. Er zijn wereldwijd miljarden vogels. Een jaarlijkse sterfte van 50% is niet uitzonderlijk en deert de populaties niet.
Het zijn de dramatische doodsoorzaken die de aandacht trekken. Maar mensen en media zouden meer aandacht moeten hebben voor sluipende processen die vogels echt bedreigen, zoals ontbossing, verdroging, landschapsversnippering en klimaatverandering. Denkt u daar maar eens aan als u dit voorjaar via de fenolijn hoort dat de bonte vliegenvangers weer te laat terug zijn uit Afrika om van de steeds vroeger optredende insectenpiek te profiteren. Ze gaan er niet dood van, maar hun broedsels mislukken. Dat is echt funest.
bonus: Dead Birds Falling From The Sky: the making of
zie ook: Dead Birds don’t Fly en Showers of Organic Matter
Kees Moeliker 